Excerpta de Libro Davidis - I Libri Penitenziali

Vai ai contenuti
Penitenziali (Breto-)Gallesi > Ciclo di San Davide
EXCERPTA DE LIBRO DAVIDIS
Galles, seconda metà del sec. VI
Il Penitenziale che la tradizione ascrive a Dewi, San Davide di Menevia († 601), è tra i testi più antichi nell'esperienza della penitenza celtica ed è composto da 16 canoni di lunghezza diversa destinati sia al clero che ai religiosi ed ai laici.
La paternità del Penitenziale non risente, di fatto, di giustificazioni oggettive che assicurano la certezza che fu scritto dalla penna del patrono del Galles.
L'attribuzione storica nasce da riscontri meramente testuali: i manoscritti che lo contengono, infatti, associano al santo tale opera.
Depone a favore della gallesità, invece, la menzione di unità di misura di capacità romane (can. 11).
Quest'ultimo é indubbiamente un sintomo che il testo fu redatto in un ambiente culturale latinizzato in cui si volevano evidenziare le differenze con gli Angli, i Sassoni, gli Juti, nuovi abitanti della Britannia, sbarcati sull'Isola dopo il ritiro delle legioni dell'Impero d'Occidente (BIELER L., The Irish Penitentials, Dublin 1975, 3).      
INCIPIUNT EXCERPTA QUAEDAM DE LIBRO DAVIDIS
1. Sacerdotes in templo Dei ministraturi gulae gratia vinum et siceram per negligentiam et non per ignorantiam bibentes, IIII diebus poeniteant. Si autem per contemptum arguentium, XL.
2. Inebriati autem per ignorantiam, XV diebus; si per negligentiam, XL; si per contemptum, tribus quadragesimis.
3. Qui cogit aliquem humanitatis gratia ut inebrietur, similiter ut ebrius poeniteat.
4. Qui vero effectu odii seu luxuriae, ut turpiter confundat, vel irrideat, ad ebrietatem alios cogit, si non satis poenituerit, sic poeniteat ut homicida animarum.
5. Cum muliere desponsata Christo maritove, sive cum iumento vel cum masculo fornicantes, de reliquo mortui mundo Deo vivant.
6. Qui autem cum virgine vel vidua necdum desponsata peccaverit, dotem det parentibus eius, et anno uno poeniteat. Si non habuerit dotem, III annis poeniteat.
7. Episcopus homicidium voluntate faciens, vel quamlibet fornicationem, dolumve, XIII annis poeniteat. Presbyter autem VII, cum pane et aqua, et ferculo in die Dominico vel sabbati. Diaconus VI, sine gradu. Monachus IIII, nisi infirmitas impediat illos.
8. Qui in somnis cum voluntate pollutus est, surgat, canatque VII psalmos, et in die illo in pane et aqua vivat. Sin autem, XXX psalmos canat.
9. Volens autem in somnis peccare, sed non potuit, XV psalmos. Si autem peccaverit, sed non pollutus est, XXIIII; si sine voluntate pollutus, XV.
10. Antiqui decrevere sancti ut episcopus pro capitalibus peccatis XXIIII annis poeniteat, presbyter XII, diaconus VII: sic virgo, lectorque et religiosus, ebibatus autem IIII.
11. Nunc autem presbyteri ruentis poenitentia est, diaconique et subdiaconi, virginisque, et cuiuslibet hominis, hominem ad mortem tradentis, et cum pecodibus, vel cum sua sorore, vel cum mariti uxore fornicantis, et venenis hominem occidere volentis, triennium. Primo anno super terram, secundo lapidi caput imponendum, tertio super axem iaceat, soloque pane et aqua et sale et leguminis talimpulo vescatur. Caeterique malint XXX triduanos vel cum superpositionibus, cum cibo lectoque supradicto, annona ad nonam usque ad alteram. Alia est poenitentia III annis, sed himina de cervisia vel lacte cum pane saleque: altera e duabus noctibus cum prandii ratione, et ordine XII horis noctium dierumque Deum supplicare debent.
12. Hinc autem presbytero offerre sacrificium, vel diacono tenere calicem non licet, aut in sublimiorem gradum ascendere.
13. Usuram accipiens perdat ea quae accipit.
14. Praeda vel fraude vescit, semiannus.
15. Virgini osculum in secreto praebens, triduanum poeniteat.
16. In ecclesia mendacium iurans, quadruplum pro quo iuraverat reddat.
Torna ai contenuti